Πειράματα Με Ανθρώπους...

Αποφάσισα να αφιερώσω το post αυτής της εβδομάδας σε κάποια πειράματα που έγιναν πριν απο αρκετά χρόνια και έχουν φοβερές ομοιότητες με σύγχρονα πράγματα και περιστατικά όπως τηλεοπτικά παιχνίδια, ταινίες και τη τραγική πραγματικότητα των βασανηστηρίων κρατουμένων σε φυλακές στο πρόσφατο πόλεμο στη Μέση Ανατολή.

Έπεσα απάνω στα σχετικά video ψάχνοντας να βρώ περισσότερες πληροφορίες στο Youtube για ένα συγκεκριμένο πείραμα που είχε κάνει στο παρελθόν ο Stanley Milgram, ένας αμερικανός κοινωνιολόγος. Το πείραμα αυτό μου είχε κάνει εντύπωση όταν διάβασα γι' αυτό πρίν απο 3-4 χρόνια όταν το Youtube υπήρχε ίσως σαν ιδέα ακόμα. Ήταν "Το Πείραμα του Μικρού Κόσμου" το οποίο έχει σχέση με τη δομή των δικτύων κάθε είδους (κοινωνικών δικτύων, οδικών δικτύων, τηλεπικοινωνιακών δικτύων αλλά και το πιο σημαντικό...δικτύων νευρώνων!) που είναι κάτι που εφάπτεται με το διδακτορικό μου. Παρ' όλα αυτά έχω βάλει κάτι σαν προδιαγραφή για αυτό το blog να μη μιλάω για πράγματα με τα οποία ασχολούμαι το 90% το χρόνου μου καθημερινά, οπότε και θα αφήσω αυτό το θέμα εδώ (χμμμ εκτός και αν κάνω καμιά εξαίρεση στο μέλλον:-) ). Αν θέλετε να μάθετε περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να δείτε εδώ...

Συνεχίζω με τα "περίεργα" κοινωνιολογικά πειράματα...

Aπ' οτι φαίνεται ο Milgram είναι πολύ πιο γνωστός για ένα ενδιαφέρον πείραμα που είχε κάνει και που είναι σχετικό με τη συμπεριφορά του άνθρωπου στη παρουσία της εξουσίας και τα όρια της υποταγής.

Αυτό που έκανε λοιπόν το 1961 περίπου, ήταν να βρεί εθελοντές τους οποίους και τοποθέτησε σε ένα παιχνίδι ερωτήσεων με τη μορφή Δασκάλου (ο οποίος ρωτάει) και Μαθητή (ο οποίος απαντάει κάποιες τυχαίες ερωτήσεις). Το πρωτότυπο της μελέτης ήταν οτι για κάθε λάθος απάντηση του Μαθητή, ο Δάσκαλος πατούσε ένα διακόπτη ο οποίος θα έδινε ένα ηλεκτρικό σόκ στο Μαθητή! Για κάθε λάθος απάντηση, η τάση αυξανόταν.

Το όλο πείραμα ήταν στημένο για όλους εκτός απο το Δάσκαλο. Ουσιαστικά ο Μαθητής δεν λάβαινε κανένα σόκ και ήταν και αυτός μέρος του πειράματος. Συμπεριφερόταν όμως σα να πονάει πολύ όταν ανέβαινε η τάση. Ο σκοπός του πειράματος ήταν να διαπιστωθεί τι θα έκανε ο Δάσκαλος έχοντας μέσα του τις δικές του προσωπικές αξίες για το τι είναι λάθος και σωστό αλλά και τον υποτιθέμενο ειδικό γιατρό δίπλα του που τον καθύσηχαζε και τον προέτρεπε να συνεχίσει να δίνει ηλεκτροσόκ στο Μαθητή. Ο "ειδικός" αντιπροσώπευε μια μορφή εξουσίας...μια μορφή αυθεντίας. Δείτε το πείραμα στο παρακάτω video και παρακολουθήστε τις αντιδράσεις του "υποκειμένου":

Όταν είδα το video για πρώτη φορά και δρώντας μέσα σε ένα χώρο όπου τα θέματα ηθικής της έρευνας λαμβάνοντε πολύ σοβαρά, είχα μείνει πραγματικά άφωνος σκεπτόμενος το πώς είχε καταφέρει να πάρει έγκριση (Ethical Approval) αυτός ο άνθρωπος για ένα πείραμα που φέρνει σε τόσο ανεπιθύμητη θέση το υποκείμενο.

Όπως φάνηκε όμως αυτό το πείραμα ήταν εντελώς άκακο μπροστά στο πείραμα "Φυλακή" που έγινε στο Stanford το 1971 και έχει μεγάλες ομοιότητες με σύγχρονες περιστάσεις.

Με το πείραμα αυτό, ο καθηγητής ψυχολογίας Philip Zimbardo προσπαθούσε να καταλάβει πως αντιδρούν οι άνθρωποι όταν τοποθετούντε σε ένα περιβάλλον με αρνητικές ψυχολογικές επιδράσεις. Οργάνωσε λοιπόν ένα "παιχνίδι" και προσέλαβε εθελοντές που τους χώρισε σε δύο ομάδες. Τους Φύλακες και τους Φυλακισμένους.

Το "παιχνίδι" θα γινόταν σε ένα υπόγειο του πανεπιστημίου Stanford το οποίο ο Zimbardo είχε μετατρέψει για τους σκοπούς του πειράματος σε φυλακή με μικρά κελιά και χώρους απομόνωσης. Οι Φύλακες είχαν ρητές εντολές να κάνουν τα πάντα για να διατηρήσουν τη τάξη, χωρίς όμως να χρησιμοποιήσουν σωματική βία, προσπαθόντας να δώσουν την εντύπωση στους Φυλακισμένους οτι ολόκληρη η ζωή τους εξαρτάται απο τις αποφάσεις των Φυλάκων. Ο ίδιος ο Zimbardo έλαβε το ρόλο του διευθηντή της φυλακής.

Το πείραμα είχε πολύ ενδιαφέρουσα εξέλιξη, την οποία μπορείτε να παρακολουθήσετε σε 3 μέρη στα επόμενα ενδιαφέροντα video:

Ένα απο τα πορίσματα του Zimbardo ήταν φυσικά οτι η δύναμη της εξουσίας βλάπτει σοβαρά τον άνθρωπο (!!!!!!)... Τώρα πλέον ήταν και επιστημονικά αποδεδειγμένο άσχετα με τα χιλιάδες χρόνια πρακτικής εμπειρίας που είχε η ανθρωπότητα μέχρι τότε!