Nordenfelt 1 - £9000 Υπό, Την Ελλάδα Του 1885

Back to the future! Φύγαμε το 2007, επιστρέψαμε το 2008...Πίσω στην Αγγλία μετά απο ένα σύντομο διάλειμα στη πατρίδα.

Τη πατρίδα με τις ομορφιές της, τους ανθρώπους της αλλά και τις ιδιαιτερότητες της που καθώς φαίνεται θα τροφοδοτήσουν τουλάχιστον κανα δυό ακόμα post σε αυτό εδώ το blog ένα απο τα οποία θα είναι σίγουρα στην ενότητα "Το κουτί με τις τρελές" καθώς βγαίνοντας στο δρόμο γύρω γύρω στην Ελλάδα (και συγκεκριμένα προς τα Ιωάννινα) εντοπίσαμε εκτός απο πανέμορφα τοπία και μια απίστευτη ποικιλία χαρακτήρων, συνθημάτων σε τοίχους, οδικής συμπεριφοράς και άλλα τέτοια...του δρόμου.


Στις διακοπές είχα λίγο χρόνο να ξανα-ξεφυλίσω κάποια παλιά βιβλία και σημειώσεις και αυτή η πρόσφατη ανακαίνιση -όπως κάθε είδους ανακαινίσεις- απέδωσε καρπούς!

Πρίν απο περίπου 2-3 χρόνια είχα διαβάσει ένα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο με το τίτλο "Submarines, War Beneath The Waves, From 1776 To The Present Day" του δημοφιλούς οίκου τεχνικών εκδόσεων Jane's το οποίο εξιστορεί την εξέλιξη των υποβρυχίων απο... ανεστραμένους κουβάδες σε υπερσύγχρονα υποβρύχια οχήματα ικανά να μεταφέρουν πάνω απο 100-150 άτομα προσωπικό και να μείνουν κάτω απο την επιφάνεια της θάλασσας για μήνες.

Παρά το γενικό ενδιαφέρον που παρουσιάζει η ιστορία των υποβρυχίων, αυτό που μου προκάλεσε μεγάλη έκπληξη ήταν όταν περίπου στη χρονολογία 1885 -σχετικά νωρίς στην ανάπτυξη της υποβρύχιας τεχνολογίας- αναφέρθηκε η Ελλάδα!

Παραθέτω εδώ το ακριβές κείμενο απο το βιβλίο που προανέφερα:

Nordenfelt Boats
Nordenfelt (I) was laid down at Eckensberg, near Stockholm in 1882 and launched in June 1883. It was 64-feet (20 m) long, had a maximum beam of 9-feet (3m) and displaced 60 tons. Unlike Resurgam (διαφορετικός τύπος υποβρυχείου), it had a flattened cigar-shaped pressure hull, fitted with a glass dome amidships on top of a conning tower. Propulsion was by steam, driving a large propeller. It carried a Whitehead torpedo in an externally mounted tube. Despite less than impressive trials off Landskrona in 1885, the Greek Navy bought the boat at the bargain price of £9000. She was shipped by cargo vessel and trials in the Bay of Salamis in March 1886 demonstrated the submarine's operational defects. She was laid up to rot at Pireaus.

Θύμαμαι οτι είχα αναρρωτηθεί τότε μεταξύ αστείου και σοβαρού "Ποιός να ξέρει άραγε τι παρασκήνιο είχε πίσω της αυτή η αγορά" αλλά το ερώτημα έμελε να μείνει αναπάντητο μέχρι τα φετεινά Χριστούγεννα όταν πολύ απλά άρχησα να αναζητώ περισσότερες πληροφορίες για το συγκεκριμένο περιστατικό απο κάποιες σημειώσεις. Ειδού λοιπόν τι ανακάλυψα...

Το υποβρύχιο Nordenfelt χρησιμοποιούσε ατμό για την προώθηση του. Αυτό είναι σημαντικό επειδή σημαίνει οτι μέσα στο σκάφος θα πρέπει να υπήρχε ένα καζάνι με νερό και φωτιά για να το ζεσταίνει και να παράγει τον ατμό. Αυτό με τη σειρά του σημαίνει οτι το καζάνι θα μπορούσε να λειτουργεί μόνο κατα τη διάρκεια που το υποβρύχιο βρίσκεται στην επιφάνεια της θάλασσας και θα χρησιμοποιούσε την αποθηκευμένη στο καζάνι πίεση για να περιστρεύσει τη προπέλα του και να κινηθεί κάτω απο το νερό. Επίσης σήμαινε οτι οι συνθήκες μέσα στο υποβρύχιο θα ήταν αφόρητες.

Παρ' όλα αυτά, σύμφωνα με την ιστορία, το Nordenfelt ήταν το πρώτο υποβρύχιο που χρησιμοποιούσε ατμό και όχι την ανθρώπινη δύναμη (μέσω μιας μανιβέλας που κατέληγε στην προπέλα) για την προώθηση του, όπως άλλα υποβρύχια της εποχής του.

Για τη πρωτοποριακή αυτή σχεδίαση του Nordenfelt ήταν υπεύθηνος ένας Βρεττανός, ιερέας στο επάγγελμα, με το όνομα George Garett και η οικονομική δύναμη πίσω απο τη κατασκευή του υποβρυχίου, ένας επιχειρηματίας με το όνομα Thorsten Nordenfelt, ο οποίος μάλιστα είχε εντυπωσιαστεί απο τη δουλειά του Garett (O Garret είχε κάνει και άλλες προσπάθειες για υποβρύχια οχήματα πρίν συναντήσει τον Nordenfelt) και αποφάσισε να τον ενισχύσει οικονομικά.

Αυτή την τεχνολογία αιχμής -για εκείνη την εποχή- αγόρασε η Ελλάδα πρός £9000, to 1885 και ενώ κατα την επίδειξη των ικανοτήτων του -σύμφωνα τις διαθέσιμες πηγές- δεν είχε παραμείνει βυθισμένο για πάνω απο 5 λεπτά της ώρας (!).

Το υποβρύχιο αγοράστηκε απο την Βαλκανική αντιπροσωπεία της εταιρίας Nordenfelt. Αυτή την αντιπροσωπεία την είχε μια μεγάλη προσωπικότητα της εποχής ονόματι Βασίλειος Ζαχάρωφ ή Basil Zaharoff. Ο Βασίλειος Ζαχάρωφ είναι και αυτός μια απο τις προσωπικότητες που συναντά κανείς στην Ελληνική ιστορία αλλά δε μπορεί να καταλάβει (απο τα καταγεγραμένα) αν πρόκειται για ευεργέτη ή το εντελώς αντίθετο!

Σύμφωνα με τις διαθέσιμες πηγές, είχε πυκνές γνωριμίες με μεγάλες προσωπικότητες της εποχής όπως ο Hiram Maxim και ο Λουδοβίκος ο Β' Πρίγκηπας του Μονακό, απο τον οποίο και αγόρασε (!) το υπο πτώχευση τότε καζίνο και κατάφερε να το κάνει κερδοφόρο (!!!!).

Εδώ αξίζει να σημειωθεί, οτι ακόμα και μετά θάνατον, διατηρεί τις "καλές" του παρέες. Η οδός Ζαχάρωφ συνδέει τη Βασσιλίσης Σοφίας με τη Λεωφόρο Αλεξάνδρας στην Αθήνα.

Είχε δική του τράπεζα, δική του εφημερίδα αλλά και πρακτορείο τύπου. Είχε επίσης διακριθεί απο τη Γαλλική κυβέρνηση με το παράσημο του ανώτερου Ταξιάρχη της Λεγεώνας της Τιμής αλλά και η Αγγλία τον είχε τιμήσει χρίζοντας τον Ιππότη του Μεγαλόσταυρου του τάγματος του Bath.

Η οικονομική κυρίως στήριξη που προσέφερε στην Ελλάδα ήταν υπερβολικά μεγάλη (Μεταξύ άλλων, προσέφερε ένα κτήριο του στο Παρίσι για να στεγαστεί η Ελληνική πρεσβεία και στήριξε οικονομικά την αντισεισμική μελέτη αλλά και κατασκευή νέων κατοικιών για σεισμοπαθείς απο κάποιο παλαιότερο σεισμό στη περιοχή της Κορίνθου). Επίσης παρείχε πολύ σημαντική οικονομική βοήθεια στην Ελλάδα κατα τη διάρκεια του πρώτου παγκοσμίου πολέμου (η συνολική "βοήθεια" εκτιμάται στις 50 εκατομμύρια Αγγλικές λίρες) και στη συνέχεια στήριξε τον Βενιζέλο στη Μικρασειατική εκστρατεία (!!!)

Όπου δηλαδή πόλεμος και όλεθρος ο Sir Basil μέσα! Πιθανότατα γι' αυτό το λόγο και σύμφωνα με τις διαθέσιμες ιστορικές πηγές τον αποκαλούσαν "Έμπορο του Θανάτου" και "Μυστήριο Της Ευρώπης".

Πίσω στο υποβρύχιο όμως, απο όπου και ξεκίνησαν όλα. Ο Βασίλειος Ζαχάρωφ φαίνεται να εκμεταλεύτηκε τη δύσκολη πολτικά κατάσταση που επικρατούσε εκείνη την εποχή στα Βαλκάνια (όπως είχε εκμεταλευτεί και πλήθος άλλων παρόμοιων καταστάσεων), για να πουλήσει στην Ελλάδα το υποβρύχιο για £9000.

Επειδή όμως ο σκοπός του ήταν το κέρδος, πληροφόρησε την Τουρκική κυβέρνηση οτι η Ελληνική κυβέρνηση αγόρασε ήδη ένα υποβρύχιο και τελικά πούλησε και σε αυτούς ΔΥΟ υποβρύχια στην ίδια τίμη (Μή τυχόν και μείνουν πίσω στον εξοπλισμό). Και δεν σταμάτησε εκεί! Μετά απο αυτές τις δύο αγορές επικοινώνησε με την Ρωσική κυβέρνηση δημιουργόντας την εντύπωση οτι οι χώρες Νότια του Εύξεινου Πόντου υπερξοπλίζονται και κατάφερε να πουλήσει και στη Ρωσσία άλλα δύο υποβρύχια!!! Παρ' όλα αυτά, το ένα απο αυτά βυθίστηκε κοντά στην Ολλανδία ενώ έπλεε προς παράδοση και η κυβέρνηση της Ρωσσίας αρνήθηκε να το πληρώσει!

Η ίδια γκρίζα τακτική όπως και άλλες τακτικές στα όρια του νόμου και πέρα απο αυτά, είχαν ακολουθηθεί απο τον Sir Basil και σε άλλες περιπτώσεις με σκοτεινό παρασκήνιο (ούκ ολίγα περιστατικά αναφέροντε στο σχετικό άρθρο για τον Sir Basil Zacharof στο Wikipedia)

Απο τις διαθέσιμες ιστορικές πηγές ξέρουμε οτι το υποβρύχιο που αγοράστηκε απο την Ελλάδα μεταφέρθηκε με πλοίο απο την Αγγλία και οδηγήθηκε για δοκιμές στον κόλπο της Σαλαμίνας όπου και διαπιστώθηκε η πραγματική αξία της αγοράς! Κάποια άρθρα επίσης αναφέρουν οτι το υποβρύχιο παρέμεινε στο στόλο μέχρι το 1901 ώς εκπαιδευτική πλατφόρμα (!!!) Τελικά παρέμεινε δεμένο κάπου στον Πειραιά και αργότερα (περίπου 15 χρόνια μετά) κόπηκε για παλιοσίδερα...παλιοσίδερα αξίας £9000 του 1885.

Όσο αφορά τα ίδια υποβρύχια που είχε αγοράσει η Τουρκία, δεν είχαν καλύτερη τύχη (τουλάχιστον δεν φαίνεται να έχουν χρησιμοποιηθεί επιχειρησιακά). Παρ' όλα αυτά, το υποβρύχιο Abdülhamid, είναι το πρώτο υποβρύχιο στην ιστορία που απελευθέρωσε τορπίλη ενώ ήταν βυθισμένο κάτω απο την επιφάνεια της θάλασσας.

Κάπως έτσι λοιπόν, είναι η ιστορία πίσω απο την πανάκριβη αγορά ενός σωλήνα 20 μέτρων με τη δυνατότητα να βυθίζεται αλλά την αμφίβολη δυνατότητα να επαναφέρει το πλήρωμα του με ασφάλεια στην επιφάνεια, που πουλήθηκε με "συνοπτικές διαδικασίες" σε μια χώρα προς εκφοβισμό μιας άλλης χώρας που αγόρασε δύο, προς εκφοβισμό μιας τρίτης που αγόρασε κι αυτή άλλα δύο, απο ένα σκοτεινό τύπο που πλούτησε στη πλάτη των προαναφερθέντων κυβερνήσεων και που ήξερε τους πάντες και τα πάντα της εποχής αλλά πέθανε τελικά εντελώς μόνος.



Δύο Λόγια Για Τις Ιστορικές Πηγές:
Το παραπάνω κείμενο συνδιάζει διάφορες πηγές διαθέσιμες κυρίως απο το Internet τις οποίες μπορείτε να επισκευθείτε και να διαβάσετε για να σχηματίσετε τη δική σας άποψη για το γεγονός και τις προσωπικότητες που περιγράφονται σε αυτό το post.
Αυτές οι πηγές έχουν ώς εξής:

Άρθρο του Captain Sam J. Tangredi, USN στο περιοδικό της Ελληνικής Εταιρίας Στρατηγικών Μελετών (Αυτό το άρθρο υπήρξε η πρώτη μου πηγή για τα ονόματα κλειδιά σε αυτή την ιστορία)

Warships Of The World to 1900, Βιβλίο του Lincoln P. Paine, απο τον εκδοτικό οίκο Houghton Mifflin διαθέσιμο και απο Google Books. Το κομάτι που αναφέρεται στην ιστορία του Nordenfelt (I) βρίσκεται στη σελίδα 118 ή ακολουθόντας το παραπάνω link.

The First Submarines: The Beginnings Of Underwater Warfare, Βιβλίο του Richard Compton-Hall, απο τον εκδοτικό οίκο Periscope Publishing διαθέσιμο και απο Google Books. Το κομάτι που αναφέρεται στην ιστορία του Nordenfelt (I) βρίσκεται στη σελίδα 68 ή ακολουθόντας το παραπάνω link. Το συγκεκριμένο βιβλίο περιέχει και σχεδιαγράματα του υποβρυχίου καθώς επίσης και ενδιαφέρουσες περιγραφές των "ικανοτήτων" του υποβρυχίου.

Naval Warfare 1815-1914, Βιβλίο του Lawrence Sondhaus, απο τον εκδοτικό οίκο Routlege (Taylor & Francis Group) διαθέσιμο και απο Google Books. Το κομάτι που αναφέρεται στο Nordenfelt (I) βρίσκεται στη σελίδα 156 ή ακολουθόντας το παραπάνω link.

Άρθρο για τον Βασίλη Ζαχάρωφ στο Ελληνικό Wikipedia (Σύντομο και περιεκτικό, με αναφορές σε άλλα άρθρα αλλά και ένα ντοκυμαντέρ για τον Βασίλη Ζαχάρωφ)

Άρθρο για τον Sir Basil Zacharof στο Wikipedia (Εκτενές και με πάρα πολλές λεπτομέρειες απο τις πρακτικές του Sir Basil)

Άρθρο για τον George Garrett στο Wikipedia, τον σχεδιαστή των υποβρυχίων Nordenfelt αλλά και παλαιότερων τύπων υποβρυχίων.

Άρθρο για τον Thorsten Nordenfelt στο Wikipedia, τον επιχειρηματία που χρηματοδότησε τη κατασκευή του Nordenfelt (I).

Άρθρο για τον Hiram Steven Maxim στο Wikipedia, τον επιχειρηματία του οποίου η εταιρία είχε συγχωνευθεί με την εταιρία του Thorsten Nordenfelt. Ο Steven Maxim είναι μια προσωπικότητα που έχει παίξει ρόλο και στην ανάπτυξη της αεροπορίας (ίσως κάποιο μελοντικό άρθρο στο Καλή Φάση;)

Και το βιβλίο που τα ξεκίνησε όλα...Submarines:War Beneath The Waves from 1776 to present day του εκδοτικού οίκου Jane's. Ένα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο για την ιστορία των υποβρυχίων. Το συγκεκριμένο είναι διαθέσιμο προς πώληση απο το Amazon.