Όπου Γής Και Χαλκίς...

Δύο ήταν οι λόγοι που με οδήγησαν να γράψω αυτό το post για τη γεννέτειρα μου τη Χαλκίδα, πέρα απο τις σποραδικές αναφορές στο blog.

Ο πρώτος ήταν η τρέχουσα διαφημιστική εκστρατεία του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού (ΕΟΤ) με το γενικό τίτλο "Μένουμε Ελλάδα" που προσκαλεί επισκέπτες σε αυτή τη πόλη με το σύνθημα "Οι γέφυρες του Amsterdam στη Χαλκίδα" (!!!)

("Άλλο θα πεί Χαλκδική κai άλλο θα πεί Χαλκίδα"!!!
Οι φωτογραφίες στις οποίες δεν αναφέρεται διαφορετική πηγή προέρχοντε απο τη προσωπική μου συλλογή)

Ο δεύτερος και πιο σημαντικός για εμένα λόγος ήταν οτι τώρα πια όταν γυρίζω στη πόλη μου είμαι κατα κάποιο τρόπο ξένος μέσα σε ξένους. Είπα λοιπόν να γράψω δυο λόγια και γι' αυτη, όπως έχω κάνει και για άλλες. Μόνο που ετούτη τη φορά δεν θα τρέχω βιαστικά για να προλάβω να βγάλω 10 φωτογραφίες σε 2 ελεύθερες ώρες.

Μείνετε Ελλάδα λοιπόν, καμία αντίρηση, όμως μην ξεκινήσετε να έρθετε στη Χαλκίδα ψάχνοντας τις γέφυρες του Amsterdam. Η πανάρχαια αυτή περιοχή έχει πολλά πράγματα να σας πεί κι ακόμα περισσότερα να σας δείξει.

Τι μπορεί να βρεί λοιπόν κανείς στη Χαλκίδα;

(*)Μια δημοφιλής απόκριση είναι "το παλιρροϊκό φαινόμενο του Ευρίπου".Μαζί και η εσφαλμένη φήμη οτι ο Αριστοτέλης αυτοκτόνησε εκεί αφού δεν μπόρεσε να εξηγήσει το γιατί τα νερά του Ευβοικού ρέουν 6 ώρες πρός Βορά και 6 ώρες πρός Νότο. "Γιάννης Σκαρίμπας, Ορέστης Μακρής, Σωτηρία Μπέλου, Νίκος Σκαλκώτας..." ίσως αποκριθούν οι λίγο πιο διαβασμένοι... Το πιο πιθανό είναι οτι η πόλη, ακόμα και τώρα, θα κρατάει κάτι για να σας δείξει στην επόμενη επίσκεψη σας.

Στη Χαλκίδα καταφθάνει κανείς συνήθως με αυτοκίνητο ακολουθόντας την έξοδο απο την εθνική οδό Αθηνών - Λαμίας. Το πρώτο πράγμα που συναντά είναι μια ψηλή αναρτώμενη γέφυρα. Οι γέφυρες είναι όντως κάτι σαν λογότυπο για αυτή τη πόλη. Υπάρχουν (μόνο) δύο και η καθε μια είναι ξεχωριστή για τους δικούς της λόγους.

(Ένα φορτηγό πλοίο αρόδου, η Υψηλή Γέφυρα της Χαλκίδας και το "Τσιμεντάδικο"...Όλα μέρος του Νότιου Ευβοϊκού κόλπου)

Ετούτη εδώ, η υψηλή ή "καινούρια" στέκεται στα 40 μέτρα απο την επιφάνεια της θάλασσας και έχει μήκος περίπου 700 μέτρα. Η επιβλητική της φιγούρα γεμίζει τη θέα και περνόντας γρήγορα με ένα αυτοκίνητο ίσως δεν παρατηρήσετε στα δεξιά το άγαλμα ενός δημοφιλούς επιστήμονα που έτυχε να είναι και Κουμιώτης (να κατάγεται δηλαδή απο την Κύμη της Εύβοιας). Ο κύριος Γεώργιος Παπανικολάου είναι γνωστός για το test πρόωρης διάγνωσης του καρκίνου του τραχήλου ή αλλιώς Test Pap (ακριβώς έτσι ή ώς Smear Test ή Pap Smear είναι γνωστό και στο εξωτερικό).

Έτσι γρήγορα, θα περάσετε απο τη Βοιωτία στην Εύβοια. Απο τη στερεά Ελλάδα σε ένα νήσι. Τα πράγματα όμως δεν ήταν πάντα έτσι γιατί η γέφυρα εκτός απο υψηλή αποκαλείται και "καινούρια".

Μέχρι το 1991 ο δρόμος πρός τη πόλη περιέγραφε παράλληλα σχεδόν με τις σιδηροδρομικές γραμμές τον Νότιο Ευβοϊκό κόλπο περνόντας έξω απο τα "Τσιμέντα Χαλκίδος", τη "Σωληνουργική Βιομηχανία", τη "Κεραμική Eliki", τα "Ναυπηγεία Χαλκίδας", τα "Μπισκότα Αλατίνι" τα τουβλάδικα και δεκάδες άλλες βιομηχανικές επιχειρήσεις ("Ελατήρια Τσαούσογλου", "Συρματουργία Δάριγκ") που στέκουν εδώ και 10-15 χρόνια (άλλες για περισσότερα) κλειστές.

Αυτός ο παλιός δρόμος, με όλες αυτές τις "παλιές δόξες" οδηγεί κατ' ευθείαν στη παλιά γέφυρα του Εύριπου πορθμού που είναι και το στενότερο πέρασμα ανάμεσα στη Βοιωτία και την Εύβοια. Σαράντα μόλις μέτρα χωρίζουν τη μια της πλευρά απο την άλλη ενώ σε αντίθεση με τη καινούρια που είναι πανύψηλη και τα πλοία μπορούν να περνάνε απο κάτω, ετούτη εδώ ανοίγει κιόλας, διακόπτοντας την κυκλοφορία των αυτοκινήτων.

(Η Παλιά Γέφυρα Της Χαλκίδας, μαζί με ένα μικρό κομάτι του Νότιου άκρου της παραλίας)

Τα νερά του Εύριπου, όπως ίσως είναι γνωστό, ρέουν για 6 ώρες πρός Βορρά και 6 ώρες πρός Νότο ενώ σε κάθε αλλαγή της φοράς μεσολαβεί κάποιος χρόνος που τα νερά μοιάζουν να μένουν στάσιμα. Επειδή το ρεύμα είναι δυνατό (μπορεί να φτάσει και τα 6 μίλια την ώρα) και ο πορθμός στενός για τα μεγάλα πλοία, δεν αφήνει περιθώρια για λάθος χειρισμούς.

(Σίγουρα όχι ένα ρεύμα που θα μπορούσε κανείς να το κολυμπήσει ανάποδα.
Οι βουτιές απαγορεύοντε (θεωρητικά) απο τη γέφυρα, αλλά το καλοκαίρι όλο και καμιά πιτσιρικοπαρέα τρέχει στο κατάστρωμα και πηδάει στο νέρο...Το λιμενικό μπορεί άνετα να σας "μαζέψει" για αυτό το λόγο)

Έτσι το άνοιγμα της γέφυρας συγχρονίζεται με τη περίοδο που τα νερά είναι στάσιμα και συμβαίνει συνήθως αργά το βράδυ όπου υποτίθεται οτι η κυκλοφορία είναι λιγότερη και η ενόχληση μικρή.
Ειδικά το καλοκαίρι, το άνοιγμα της γέφυρας κατα τις 00:00 - 01:00 μοιάζει με πάρτυ.

(Η παλιά γέφυρα ενώ είναι ανοικτή, σε μια φωτογραφία παρμένη απο το Ανατολικό άκρο της.
Το κατάστρωμα της γέφυρας υποχωρεί περίπου 30 εκατοστά πρός τα κάτω και μετά το Ανατολικό και Δυτικό κομάτι της αποσύροντε μέσα στο δρόμο.)

Στα κάγκελα σε κάθε πλευρά της γέφυρας στριμόχνωντε ενθουσιασμένοι τουρίστες με τις φωτογραφικές τους μηχανές, ερωτευμένα ζευγάρια που για κάποιο λόγο βρίσκουν την όλη διαδικασία ρομαντική και βαριεστημένοι Χαλκιδέοι που έχουν δεί τη γέφυρα να ανοίγει άπειρες φορές και καταριούντε τη τύχη τους που τους έπιασε στη λάθος μεριά της πόλης και θα φάνε καμιά ώρα στην αναμονή.

(Ένα μικρό σκάφος αναψυχής περνάει τη γέφυρα.
Το καλοκαίρι ακούγοντε διάφορα επιφωνήματα θαυμασμού ή ζήλιας ανάλογα με τα σκάφη.
Το πιο αστείο που έχω ακούσει ήταν "ΠΟΣΑ ΚΛΕΒΕΙΣ ΤΗΝ ΕΦΟΡΙΑ ΡΕΕΕ!!!")

Η γέφυρα αυτή στέκεται στην αρχή της "παραλίας", ενός μακριού πεζόδρομου δίπλα στη θάλασσα, γεμάτο με καφετέριες, εστιατόρια και ξενοδοχεία.

(Άποψη της παραλίας. Στο βάθος...Δημαρχείο)

Όταν έκλεισαν όλες αυτές οι επιχειρήσεις στη περιοχή (τη "μαύρη" δεκαετία του 90), οι Χαλκιδέοι δεν το έβαλαν κάτω. Και δεν αναφέρομαι φυσικά στις καταλήψεις, τις πορείες και τις ντουντούκες απο τα οποία είχαμε πολλά αλλά που δεν πληρώνουν μεροκάματο (τουλάχιστον σε αυτούς που το χρειάζοντε).

Το ενδιαφέρον στράφηκε σχεδόν αποκλειστικά στο τουρισμό και τη διασκέδαση. Σε αυτό βοήθησε αρκετά η εγγύτητα στην Αθήνα. Έτσι κάθε Σαββατοκύριακο οι "Αθηναίοι" επιλέγουν να μποτιλιάροντε μαζί με τα αυτοκίνητα τους στους στενούς δρόμους της Χαλκίδας, το οποίο πρέπει να είναι μια πολύ ευχάριστη αλλαγή απο το μποτιλιάρισμα στην Αθήνα ("Α! Έχω δεί κι έχω δεί μποτιλιαρίσματα, αλλά σαν της Χαλκίδας πουθενά αλλού. Εδώ μποτιλιαριζόμαστε σαν άνθρωποι επιτέλους!!!").

Τις φάσεις των νερών, ακολουθούν και οι ανθρώποι. Άλλοι στάσιμοι στους άνετους καναπέδες στα μαγαζιά, ρεμβάζουν και φιλοσοφούν, ενώ άλλοι περπατάνε πάνω κάτω, μόνοι ή σε παρέες. Συζητήσεις, κουτσομπολιό, "νυφοπάζαρο", πλάκα, λαχεία, μπαλόνια, "Πάρε CD", μαλί της γριάς, καλαμπόκι, Hena Tattoo,... (Είναι μακρύς ο πεζόδρομος)

(Σήμερα πεζόδρομος, κάποτε όμως η βασική προβλήτα του λιμανιού της Χαλκίδας. Ακόμα και μέχρι σήμερα δένουν εδώ πλοία, κυρίως αναψυχής. Το καλοκαίρι αυτό το κομάτι της προβλήτας γεμίζει με ιστιοπλοϊκά. Οταν φυσάει λίγο τα βράδια ακούς τα σχοινιά να χτυπάνε ρυθμικά στα αλουμινένια κατάρτια μαζί με το μουρμουρητό του κόσμου σα μουσική)

Μέσα σε μια μέρα αυτός ο δρόμος αλλάζει πολλούς χαρακτήρες. Νωρίς το πρωί είναι η ώρα των επαγγελματιών και του ανεφοδιασμού των μαγαζιών. Λίγοι άνθρωποι, πολύς σαματάς. Αργότερα είναι η ώρα του καφέ για μικρά και μεγάλα παιδιά που τη κάνουν κοπάνα απο το σχολείο ή τις δουλειές τους για "κάτι που μου έτυχε").

Τα πιο μεγάλα παιδιά μαζεύοντε και παίζουν στον ισόγειο καφενέ του ξενοδοχείου "Παλίροια" όπου σχηματίζεται συνήθως αυθόρμητα μια ζωντανή αγορά του δήμου. Εκεί συζητούντε τα πάντα. Απο επικαιρότητα, πολιτική και χρηματιστήριο μέχρι θεωρίες συνωμοσίας και ανώτερων μαθηματικών.

Που και που περνάει καμια παρέα με ξέφρενους εμφραγματίες και πέφτουν τα σχετικά πειράγματα. "ΘΑ ΠΕΘΑΝΕΙΣ ΕΚΕΙ ΠΟΥ ΚΑΘΕΣΑΙ ΞΕΚΟΥΤΗ!!!".
Αυτοί έχουν πάθει το πρώτο και τους έχει "εμπνεύσει" (ή μάλλον μπριζώσει) ο γιατρός να περπατάνε για να μη πάθουν και το δεύτερο! Κάποιοι απο αυτούς τρέχουν κιόλας αλλά δεν είμαι σίγουρος αν αυτό το κάνουν για να γλυτώσουν απο το έμφραγμα ή τα 42 χρόνια θυελώδους έγγαμου βίου. "ΜΗ ΣΤΕΝΟΧΩΡΙΕΣΑΙ ΚΑΙ ΕΧΩ ΚΑΝΕΙ ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΕΓΩ!!! ΕΛΑΤΕ ΓΙΑ ΚΑΦΕ", "ΘΑ ΠΑΜΕ ΝΑ ΤΟΝ ΠΙΟΥΜΕ ΜΕ ΤΑ ΚΟΡΙΤΣΑ ΕΜΕΙΣ!" (με τα κορίτσα), "Α ΚΑΛΑ!!! ΚΑΛΗ ΨΥΧΗ!!!!", "ΟΥ ΣΤΟ ΔΙΑΟΛΟ ΓΡΟΥΣΟΥΖΗ...ΘΑ ΤΑ ΠΟΥΜΕ ΜΕΤΑ"....Θα τα πούνε μετά, θα πάνε μέχρι το τέλος της παραλίας και θα γυρίσουν δηλαδή. Πλάκα πλάκα, μακάρι να φτάσω τα χρόνια τους.

(Το μεσημεράκι την Άνοιξη και το Φθινόπωρο είναι μια απόλαυση στη παραλία. Το καλοκαίρι όμως που ψοφάνε και οι σαύρες απο τη ζέστη, καλύτερα να βρίσκεσαι μέσα στο νερό)

Πέφτει το μεσημεράκι. Ώρα για καφέ. Σχολάνε (και επίσημα) οι δημόσιες υπηρεσίες, τα δικηγορικά γραφεία, τα μαγαζιά...Ώρα για καφέ. Πέφτει ο ήλιος, αλλάζουν όψη και μουσική οι καφετέριες...Ώρα για καφέ. Πρώτα βγαίνουν οι ηλικίες 12-17 και αργότερα οι 18 και άνω. Κατα τις 1 το βράδυ, ειδικά το καλοκαίρι, αρχίζει και σπάει λίγο η κίνηση γιατί όλος ο κόσμος δραπετεύει στα club εντός και εκτός της πόλης.

Η καλύτερη ώρα στη παραλία είναι καλοκαίρι μεταξύ 2 και 5 το πρωί και βασικό συστατικό για να την απολαύσετε είναι να είσαστε μόνοι ή με πολύ καλή παρέα. Είναι λίγες αυτές οι παρέες. Περνόντας βιαστικά απο το πεζόδρομο εκείνη την ώρα μπορεί να μη τις παρατηρήσεις. Μόνο που και που θα ανάψει ένας αναπτήρας, θα κουνηθεί η καύτρα ενός τσιγάρου, θα ακουστεί ένα πνιχτό γέλιο, ένα χαμηλόφωνο μουρμουρητό και τότε θα καταλάβεις οτι κάποιοι κάθοντε μέσα στο σκοτάδι στα άδεια καθίσματα των κλειστών καφετεριών.

Αν αντέξετε μέχρι το πρωί δε θα χάσετε (παρα μόνο την άνεση ενός ύπνου παραπάνω).

Eπειδή η Χαλκίδα περιστοιχίζεται απο βουνά ο ήλιος φαίνεται στον ουρανό αργότερα απ' οτι σε άλλες περιοχές. Μέχρι να σκαρφαλώσει εκεί πάνω όμως η ίδια εικόνα μπροστά σου αλλάζει αμέτρητες φορές το χρωματικό της ρεπερτόριο. Παραλλαγές στο ίδιο θέμα. Κι είναι κάτι ώρες που τα νερά μοιάζουν να στέκοντε ακίνητα και δε μπορείς να καταλάβεις με μια γρήγορη ματιά προς τα πού πάνε. Που και που περνάει κανένα σκουπίδι (ευγενική προσφορά ασεβών επισκεπτών αλλά και ντόπιων) και καταλαβαίνεις πόσο γρήγορα ταξιδεύει το τρελόνερο.

Τα "Τρελά Νερά", όπως είναι επίσης γνωστή η Χαλκίδα, έχουν τροφοδοτήσει πολλούς μύθους.
'Ενας απο αυτούς είναι οτι οι Χαλκιδέοι είναι τρελοί. Ένας άλλος οτι ο Αριστοτέλης αυτοκτόνησε στα νερά του Εύριπου επειδή δεν μπορούσε να εξηγήσει αυτό το παλιρροϊκό φαινόμενο. Η επικρατέστερη άποψη είναι οτι ο Αριστοτέλης κατέφυγε στη Χαλκίδα γιατί εκεί ήταν το σπίτι της μάνας του και πέθανε μάλλον απο γηρατιά κάπου στην Εύβοια. Ίσως καθώς τον έβγαλαν διακριτικά στη σύνταξη οι Αθηναίοι της εποχής (ήταν και καλά βλάσφημος πρός τους Θεούς) να έπινε κι αυτός το αφέψημα του στη παραλία και να ξανασκεφτόταν το όλο θέμα.

Ο τόπος αυτός, η Χαλκίδα αλλά και ολόκληρο το νησί της Εύβοιας, έχει μακριά και ενδιαφέρουσα ιστορία όπως τουλάχιστον μαρτύρούν τα σχετικά ευρήματα ήδη απο τη πρωτοελλαδική περίοδο (**) .

Η περιοχή είχε αναπτύξει το δικό της αλφάβητο, το Χαλκιδικό, υπήρξε μεγάλη ναυτική δύναμη και οι αποικίες της εκτίνονταν απο τη Χαλκιδική μέχρι τη Νότια Ιταλία και τη Σικελία. Ονόματα όπως Χαλκίδα, Ερέτρια, Αιδηψός, Ιστιαία, Κύμη, Κήρινθος και άλλες έχουν ιστορία χιλιάδων χρόνων και παρα πολλούς αρχαιολογικούς χώρους.

Κάποια απο τα ευρύματα εκτίθενται στο Aρχαιολογικό Mουσείο Χαλκίδας το οποίο είμαι σίγουρος οτι θα μπορούσε να διατηρείται και σε καλύτερη κατάσταση απο τη σημερινή.

Καλύτερη τύχη ευτυχώς είχαν κάποια άλλα ιστορικά κτήρια όπως "Το Κόκκινο Σπίτι", "Το Σπίτι Με Τ' Αγάλματα" τα Δικαστήρια και φυσικά το σημερινό Δημαρχείο. Δυστυχώς τα περισσότερα παλιά σπίτια της Χαλκίδας με δουλεμένα μπαλκόνια, με ξυλόγλυπτες παραστάσεις στα ταβάνια, ξύλινα πατώματα, μεγάλες εσωτερικές αυλές κλπ τα ξέρουμε σήμερα μόνο απο φωτογραφίες. Το λυσασμένο μέτωπο της τυφλής αντικατάστασης των παλιών σπιτιών με σύγχρονα κακόγουστα τσιμεντένια ογκώδη κουτιά δεν έχει αφήσει σχεδόν τίποτα όρθιο στο πέρασμα του. Και όσα παλιά έχουν μείνει θα υποκύψουν αργά η γρήγορα στο χρόνο.

Δυστυχώς ή ευτυχώς, η "πρόοδος" αυτή είναι ασταμάτητη και παρ' όλο που το πρόσωπο της πόλης έχει αλλάξει πολύ μέσα στα τελευταία 10 χρόνια, αυτό δεν σημαίνει οτι δεν έχουν μείνει ακόμα όμορφες μικρές ανθρώπινες γωνιές. Απλά θα πρέπει να ψάξετε λίγο παραπάνω να τις βρείτε. Γι' αυτό θα πρότεινα να απομακρυνθείτε απο τη παραλία και τη τουριστική σιγουριά και να ρίξετε μια ματιά στη πλατεία του Αγίου Νικολάου, στην οδό Αβάντων, τη Νεάπολη, τη παραλιακή οδό Παπαθανασίου και το Φάρο Κακιάς Κεφαλής (Το μονάδικο λειτουργικό φάρο με φαροφύλακα που έχει μείνει σήμερα στην Ελλάδα). Αλλά και απο την άλλη μεριά της Γέφυρας πρός τον Καράμπαμπα (ή αλλιώς Κάνηθος) και τη ψαρόσκαλα.

Περισσότερες φωτογραφίες απο τη Χαλκίδα μπορείτε να βρείτε σε αυτή τη συλλογή.

*: Το πρώτο πράγμα για το οποίο έχω συνηθίσει να ακούω οτι είναι, ή τουλάχιστον ήταν, γνωστή η πόλη αυτή, τυγχάνει λογοκρισίας.

**: Για περισσότερα ιστορικά στοιχεία γύρω απο τη περιοχή συνιστώ ανεπιφύλακτα το βιβλίο του κυρίου Βρανόπουλου "Ιστορία Της Εύβοιας" αλλά και το "Greece And The Hellenistic World" στο οποίο έχω αναφερθεί παλιότερα.