Δέκα χρόνια πυρκαγιές στην Ελλάδα. Πόσες πυρκαγιές μπορεί να σημαίνει αυτό; Ποιές χρονιές ήταν οι χειρότερες; Ποιοί μήνες είναι οι πιο επικίνδυνοι; Ποιές ώρες της ημέρας είναι οι πιο επικίνδυνες; Πόση ώρα μπορεί να έχει δουλέψει η Πυροσβεστική επάνω σε αυτές τις πυρκαγιές;
Οι απαντήσεις ίσως να μην είναι προφανής όταν (τα καλοκαίρια συνήθως) μαθαίνουμε για μια μεγάλη πυρκαγιά που κατακαίει την τάδε περιοχή και ίσως για άλλη μια κάπου αλλού και μετά απο δυό τρείς ημέρες άλλη μια μεγάλη πυρκαγιά. Ίσως τότε και να μονολογούμε "κάθε χρόνο τα ίδια" και να θυμόμαστε και 5-6 μεγάλες πυρκαγιές των τελευταίων χρόνων (κάποιες απο τις οποίες είναι πολύ πιθανό οτι μας έχουν επηρρεάσει άμεσα). Πόσο πλήρεις μπορεί να είναι αυτή η εικόνα; Πόσο συνειδητοποιούμε κάποια μεγέθη;
Τέτοιου είδους ερωτήματα μας επιτρέπει να απαντήσουμε το
"Ιστορικό Αγροτοδασικών Πυρκαγιών" που είναι διαθέσιμο απο τη σελίδα των
Ελληνικών ανοικτών δημόσιων δεδομένων και στα οποία θα ρίξουμε μια πιο κοντινή ματιά σε μια σειρά απο πόστ.
Ήδη απο
το προηγούμενο πόστ, είδαμε την (μακριά) προεργασία που χρειάζεται το αρχείο για να γίνει χρήσιμο. Σε αυτό το πόστ θα ρίξουμε μια πρώτη ματιά στους αριθμούς και την ιστοριά που περιγράφουν.
Ο σκοπός αυτού του κειμένου δεν είναι να ερμηνεύσει τη κατάσταση και να μπλεχτεί σε αηδιαστικές κοματικές διαμάχες του στύλ "δεν φταίμε εμείς, φταίνε οι άλλοι" (...άλλωστε
ένα είναι το κόμα). Ο σκοπός του κειμένου είναι να περιγράψει τα δεδομένα απο ένα φαινόμενο που μας (ή θα έπρεπε να μας) απασχολεί ό λ ο υ ς.
!!!Η παρουσίαση που ακολουθεί έχει δημιουργηθεί με βάση την παραδοχή οτι τα στοιχεία που προέκυψαν απο το βήμα της προεργασίας είναι αληθή. Δηλαδή, ανταποκρίνοντε στη πραγματικότητα και δεν περιέχουν σφάλματα!!!
Για περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με το πως δημιουργήθηκαν οι πληροφορίες που παρουσιάζοντε εδώ, δείτε στις σημειώσεις στο τέλος του κειμένου. Εδώ απλά θα ήθελα να πώ οτι εκτός απο τους συνοπτικούς αριθμούς που περιγράφουν το σύνολο των πυρκαγιών θα μας απασχολήσουν και τρείς ποσότητες συναρτήσει του χρόνου:
- Συνολικός Αριθμός Συμβάντων
- Συνολική Διάρκεια Πυρκαγιών (Ώρες)
- Συνολική Καμμένη Έκταση (Στρέματα)
Πάντα με την προυπόθεση οτι οι αριθμοί ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα, μένει κανείς άναυδος στη θέα τους...
Μέσω του παρακάτω γραφήματος μπορείτε να εξερευνήσετε την ετήσια κατανομή των πυρκαγιών καθώς επίσης και τη συνολική επηρρεασμένη έκταση ανα τύπο πυρκαγιάς. Έχω συμπεριλάβει αναλυτικές οδηγίες χρήσης στο περιθώριο αλλά ίσως χρειαστείτε μια μικρή περίοδο προσαρμογής για να μπορέσετε να εξερευνήσετε τα δεδομένα με άνεση. Ίσως ακούγεται πιο δύσκολο απο οτι πραγματικά είναι. Αν το γράφημα δεν απεικονίζεται σωστά μέσα στο blog είναι
διαθέσιμο και εδώ
Μέσα σε 9.5 περίπου χρόνια (η καταγραφή ξεκινάει απο τις 03/05/1999), έχουν αντιμετωπιστεί 115986 πυρκαγιές με συνολικό χρόνο καταπολέμησης 627755 ώρες και συνολική επηρρεασμένη έκταση 6350226 στρέματα. Λέω επηρρεασμένη και όχι καμμένη, γιατί όλοι οι τύποι καταγεγραμένων αγροτοδασικών εκτάσεων (εκτός απο τους σκουπιδότοπους) μπορεί να ανακάμπτουν σιγά-σιγά και στις δικές τους χρονικές κλίμακες...αν δεν έχουν στο μεταξύ αλλάξει χρήση.
Η συνολική επηρρεασμένη έκταση, είναι αναμφίβολα μεγάλη. Το εκπληκτικό όμως είναι οτι όλη αυτή η καμμένη έκταση ΔΕΝ ανήκει εξ ολοκλήρου σε δάση και δασικές εκτάσεις.
Το 53% (52.8) επί το συνόλου είναι όντως δάση και δασικές εκτάσεις αλλά το 31% (30.82) είναι καλλιέργειες.
Συγκεκριμένα, οι καλλιέργειες αποτελούν σταθερά περίπου το 1/3 των επηρρεασμένων εκτάσεων ετησίως και στα έτη 2001 (59.4%) ,2002 (50.5%), 2004 (34.02%) είναι ο τύπος πυρκαγιάς με τη μεγαλύτερη επιρρεασμένη έκταση σε σχέση με όλους τους άλλους υπόλοιπους καταγεγραμένους τύπους σε ένα έτος.
Αυτό μου προκαλεί ιδιαίτερη εντύπωση επειδή, ειδικά στο θέμα των καλλιεργιών, εκτός απο όλα τα άλλα έξοδα κατάσβεσης, προστίθεται και η συνολική ζημιά του καλλιεργητή.
Εδώ βέβαια υπάρχει ένα λεπτό σημείο το οποίο είναι καλό να ξεκαθαριστεί.
Μπορεί μια πυρκαγιά, να έχει ξεκινήσει απο ένα δάσος και να έχει κάψει και καλλιέργειες ή το αντίθετο (ή οποιοσδήποτε συνδιασμός ανάμεσα στις καταγεγραμένες κατηγορίες). Σε αυτή τη περίπτωση, καταγράφονται για το ίδιο συμβάν, όλες οι επιμέρους επιρρεασμένες εκτάσεις. Αυτό σημαίνει, οτι ανάμεσα στους τύπους των εκτάσεων αναμένεται να υπάρχει μια αλληλεξάρτηση. Αυτή η αλληλεξάρτηση, αξίζει ένα πόστ απο μόνη της. Εδώ όμως θα ήθελα πολύ σύντομα να πώ ότι το "Ιστορικό Αγροτοδασικών Πυρκαγιών" περιέχει 14216 συμβάντα (12.25% επι του συνόλου) όπου η επιρρεασμένη έκταση είναι μοιρασμένη σε διαφορετικούς τύπους πυρκαγιών. Άρα σε γενικές γραμμές, το ποσοστό αλληλεξάρτησης αναμένεται να είναι μικρό, ειδικά αν αναλογιστεί κανείς οτι πρόκειται για 12.25% κατανεμημένο σε 9.5 χρόνια (το 1999 είναι "μισερό" όπως είπαμε).
Ένα άλλο σημείο το οποίο παρουσιάζει ενδιαφέρον είναι το πότε ξεκινάνε αυτές οι πυρκαγιές αλλά και η συνολική τους διάρκεια. Αυτές οι πληροφορίες είναι διαθέσιμες απο τη παρακάτω απεικόνηση. (Αν δεν απεικονίζεται σωστά μέσα στο blog είναι
διαθέσιμη και εδώ)
Η γενική παρατήρηση είναι φυσικά οτι οι πιο επικίνδυνοι μήνες είναι οι καλοκαιρινοί (Ιούνιος, Ιούλιος, Αύγουστος) οι οποίοι συγκεντρώνουν σταθερά σε όλα τα έτη, πάνω απο 50% του ετήσιου συνολικού αριθμού συμβάντων. Παρ' όλα αυτά, υπάρχει και μια μικρή έξαρση στον αριθμό των συμβάντων γύρω απο τον Μάρτιο.
Έτσι λοιπόν, το προφίλ της πιο καταστροφικής πυρκαγιάς όπως προκύπτει απο το σύνολο των δεδομένων είναι η πυρκαγιά που ξεκινάει Αύγουστο, στις 14:00 το μεσημέρι, θα διαρκέσει κατα μέσο όρο περίπου 11 ώρες (10.92) και θα επιρρεάσει κατα μέσο όρο περίπου 352 (351.82) στρέμματα (συνήθως δάσους ή δασικής έκτασης).
Εδώ υπάρχει άλλο ένα λεπτό σημείο. Κάποιος μπορεί να πεί οτι οι πυρκαγιές του 2000 και του 2007 είναι εξέχοντα γεγονότα κρίνοντας απο την ιδιαίτερα μεγάλη καμένη έκταση. Αυτές οι δύο χρονιές συγκεντρώνουν το 70% (69.97) της συνολικής επιρρεασμένης έκτασης (1599929 και 2843803 στρέμματα αντίστοιχα επι συνόλου 6350226 επιρρεασμένων στρεμμάτων).
Αυτός ο κάποιος μπορεί να πεί οτι για αυτό το λόγο, η εικόνα ίσως είναι παραμορφωμένη πρός υψηλές τιμές και ακόμα οτι αυτό χειροτερεύει ακόμα περισσότερο απο το γεγονός οτι το 1999 συμβάλει μόνο τους καλοκαιρινούς του μήνες.
Επιλέγοντας λοιπόν μόνο τις χρονολογίες 2001-2006 και 2008-2009 (shift και πολλαπλά κλίκ στην ετήσια κατανομή) το προφίλ της καταστροφικής πυρκαγιάς...αλλάζει.
Με βάση τα δεδομένα απο πυρκαγιές 8 ετών, το προφίλ της καταστροφικής πυρκαγιάς γίνεται: Πυρκαγιά που ξεκινάει τον Αύγουστο στις 20:00 το βράδυ, διαρκεί κατα μέσο όρο 6 ώρες (6.17) και επιρρεάζει κατά μέσο όρο 235 (234.60) στρέμματα (συνήθως δασών και δασικών εκτάσεων)
Θα ήθελα να κλείσω αυτό το πόστ, παραθέτοντας το τρίτο και τελευταίο συνοπτικό διάγραμμα. Αυτό περιγράφει τις τάσεις που φαίνοντε να υπάρχουν μέσα στους αριθμούς συναρτήσει του χρόνου. Δηλαδή, μέσα σε X χρόνια, πώς φαίνοντε να μεταβάλλοντε τα μεγέθη των συμβάντων, συνολικής επιρρεασμένης έκτασης και συνολικής διάρκειας; Αυξάνονται με το χρόνο; Μήπως μειώνονται;
Οι τάσεις που απεικονίζοντε σε αυτό το διάγραμμα είναι βασισμένες στο μοντέλο της καλύτερα τοποθετημένης γραμμής πάνω απο τα δεδομένα ΜΟΝΟ για τα 8 έτη που αναφέροντε παραπάνω για τον ίδιο λόγο της ελαχιστοποίησης της παραμόρφωσης...Αν και για κάποια μεγέθη δεν είναι κάν απαραίτητο να ταιριάξουμε μια γραμμή γιατί οι τάσεις είναι προφανείς. Αν η παρουσίαση δεν απεικονίζεται σωστά μέσα στο blog υπάρχει
διαθέσιμη και έδω.
Πολύ σύντομα, μέσα απο δεδομένα 8 ετών, φαίνεται οτι ο συνολικός αριθμός συμβάντων μειώνεται με ρυθμό 184 (-183.66) συμβάντα το χρόνο. Όμως, η συνολική επιρρεασμένη έκταση αυξάνεται κατά 21617 στρέμματα το χρόνο και μαζί της αυξάνεται και ο συνολικός αριθμός διάρκειας των συμβάντων με ρυθμό 1231 (1231.15) ώρες το χρόνο. Δηλαδή, απο τα 8 χρόνια στα οποία βασίζοντε οι τάσεις φαίνεται οτι όσο περνάει ο χρόνος παρατηρούντε λιγότερες πυρκαγιές αλλά μεγαλύτερες.
Μπορεί κανείς να συνεχίσει να γράφει για ώρες κοιτόντας τους αριθμούς (πάντα με την προυπόθεση οτι ανταποκρίνονται όντως στη πραγματικότητα), να υπολογίζει δείκτες και να εξακολουθεί να μένει άναυδος. Παρ' όλα αυτά νομίζω πως αυτό το πόστ κατέληξε τεράστιο και έχει έρθει η στιγμή να βάλω μια τελεία εδώ, σταματώντας μόνο σε αυτή τη συνοπτική παρουσίαση του συνόλου των πυρκαγιών. Σίγουρα, κάποιοι απο τους παραπάνω υπολογισμούς μπορούν να πραγματοποιηθούν με διαφορετικούς τρόπους για να βελτοιωθεί η ακρίβεια των αποτελέσματα, όμως σε αυτό το πόστ το ενδιαφέρον ήταν εστιασμένο σε μια πρώτη ματιά στην ιστορία που περιγράφουν τα δεδομένα.
Περισσότερα πράγματα που θα μπορούσαμε να κάνουμε με αυτά τα δεδομένα θα ήταν για παράδειγμα να εξάγουμε μηνιαία και ωριαία προφίλ πυρκαγιών ανάλογα με τον τύπο τους και να μελετήσουμε τις διαφορές τους ή να μελετήσουμε ποιές περιοχές έχουν καεί και ξανακαεί περισσότερες απο μια φορές ή πόσες φορές συμπίπτουν πυρκαγιές όπου επιρρεάζοντε και δάσοι και σκουπιδότοποι ή να εστιαστούμε μόνο στις πυρκαγιές που έχουν επιρρεάσει δασικές εκτάσεις και δάση ή να φέρουμε μέσα και τα δεδομένα των ορίων των νομών και να δούμε κατανομές ανα νομό...μετά να δούμε τις κατανομές ανα νομό και χρόνο και τελικά να δούμε ποιοί νομοί καίγοντε πιο συχνά το καλοκαίρι και ποιοί νομοί καίγοντε πιο συχνά το χειμώνα.......και πολλά άλλα όμορφα.
Για εμένα, προσοχή! ακολουθεί προσωπική άποψη, αυτό που κατάφερε να κάνει αυτή η ανάλυση ήταν να με κάνει να συνειδητοποιήσω το μέγεθος του προβλήματος των πυρκαγιών στην Ελλάδα. Υπάρχει διαφορά ανάμεσα στο "Γνωρίζω" και στο "Συνειδητοποιώ".
Νομίζω οτι αυτή είναι και η αξία του να έχεις αυτούς τους αριθμούς ανοικτούς (και σε μια μορφή που να μπορεί να τις διαβάσει μηχανή!) με ότι προβλήματα μπορεί να έχουν...Ναί, το ξέρω, κάποιος πάλι, θα πεί οτι μπορεί οι αριθμοί να είναι εντελώς λάθος...Πάντα θα υπάρχει αυτός ο κίνδυνος.
Μόνο και μόνο ο συνολικός αριθμός ωρών, ο οποίος όσο αφορά τη πυροσβεστική μεταφράζεται άμεσα σε εργατοώρες, προκαλεί σόκ. Πόσο μάλλον, η συνολική καμμένη έκταση.
Οι πυρκαγιές καταστρέφουν τον τόπο (με οτι οικολογικές συνέπειες μπορεί να έχει αυτό) αλλά καταπίνουν και πάρα πολλά λεφτά. Μαζί με το ανθρώπινο δυναμικό τρέχουν στα κατσάβραχα και τις βουνοπλαγιές, φορτηγά τραβώντας μαζί τους τόνους νερό, αεροπλάνα, και ειδικά οχήματα με υψηλότατο λειτουργικό κόστος (και φυσικά φθορές...που επίσης θα μας κοστίσουν).
Ένα
Canadair - CL415 καταπίνει 840 λίτρα καύσιμο την ώρα σε ευθεία πτήση...Αν το είχα και ήθελα να το κρατήσω στον ουρανό για 1 ώρα, θα έπρεπε να πληρώσω περίπου1839 ευρώ
με σημερινές τιμές (01/10/2010), ΜΟΝΟ για
καύσιμα...Και αυτό είναι αφού θα το είχα αγοράσει για 35 εκατομμύρια δολάρια...Και σίγουρα, όταν το CL415 έχει φορτώσει τους περίπου 6 τόνους νερό και ξεκινάει την απογείωση μέσα απο τη θάλασσα απαιτεί περισσότερα απο 840 λίτρα καύσιμο την ώρα. (όποιος μπορεί να βρεί στοιχεία για το "δικό μας" CL215 ας μιλήσει τώρα και ας μη σωπάσει για πάντα).
Το Canadair CL415 όπως και τα περισσότερα αεροπλάνα πρός το παρόν, χρειάζεται και πλήρωμα για να πετάξει όπως επίσης και ασφάλεια και πλήρωμα εδάφους και ανταλακτικά.
Δεν ξέρω πόσο μπορεί να είναι ΜΟΝΟ το συνολικό οικονομικό κόστος που μας έχουν επιβάλει αυτές οι φωτιές, όμως θα έχει "πλάκα" αν μπορέσουμε να το υπολογίσουμε
για να βάλουμε πάλι τα 500ευρα στη σειρά να δούμε που μπορεί να φτάσουν. Αυτό που σίγουρα δεν έχει καμία πλάκα πάντως είναι και το ανθρώπινο κόστος που πολλές φορές συνοδεύει κάποια συμβάντα.
Το κόστος για αυτές τις πυρκαγιές των περασμένων 9.5 χρόνων το "πληρώσαμε" και...πάνε αυτά τα λεφτά και τι καλά που ήταν όταν τα είχαμε...Το 2020, να είμαστε καλά και ακόμα εδώ, που θα έχουν φτάσει οι αριθμοί;
Δεν ξέρω. Δεν μπορώ να ξέρω. Αλλά η Πυροσβεστική
έχει κάτι φυλαδιάκια ακόμα και σε pdf μορφή διαθέσιμα απο το website της. Και μπορούμε να τους ρίξουμε μια ματιά με ελάχιστο κόστος μόνο και μόνο για να έχουμε μια στοιχειώδη γνώση του τι μπορούμε να κάνουμε απο τη δική μας πλευρά (που είμαστε περισσότεροι απο τους πυροσβέστες και παντού στην Ελλάδα). Για όσους δεν το κατάλαβαν, με αυτό το τελευταίο σχόλιο ΔΕΝ προσπαθώ να δικαιολογήσω ούτε να χαϊδέψω κανέναν. Προσπαθώ να προβάλω το οτι ίσως μπορούμε να συμβάλουμε κι εμείς παραπάνω απο όσο νομίζουμε στην αντιμετώπιση των πυρκαγιών και του κόστους τους. Μια τσουγκράνα κοστίζει (ευτυχώς ακόμα) λιγότερο απο ένα Canadair.
Υπάρχουν μερικά ακόμα πράγματα που θα προκύψουν απο τα συγκεκριμένα δεδομένα των πυρκαγιών αλλά και απο τα υπόλοιπα διαθέσιμα δεδομένα απο το geodata.gov.gr και ίσως τα δούμε μαζί σε επόμενα πόστ.
Σημειώσεις:Η ομάδα διαχείρησης του website των ανοικτών δεδομένων, έχει απαντήσει στα λάθη που αναφέροντε στο προηγούμενο post και έχει προσφερθεί να ανεβάσει τα διορθωμένα δεδομένα στο website. Μέχρι να γίνει αυτό, όποιος επιθυμεί και το πλήρες αρχικό dataset και το ενδιάμεσο που περιγράφεται παρα κάτω ας μου στείλει ένα email. Τα δεδομένα, διατίθενται με την ίδια Creative Commons άδεια που αναφέρεται στο website των ανοικτών δεδομένων.
Τρία είναι τα μεγέθη που μας απασχόλησαν σε αυτό το πόστ:
- Συνολικός Αριθμός Συμβάντων
- Συνολική Διάρκεια Πυρκαγιών (Ώρες)
- Συνολική Καμμένη Έκταση (Στρέματα)
Και τα τρία παραπάνω μεγέθη, συναρτήσει του χρόνου. Για αυτό το σκοπό δημιουργείται ένας νέος πίνακας ο οποίος προκύπτει απο τη σύνοψη των 115986 εγγραφών ώς εξής:
"Μέτρα τις πυρκαγιές, διάρκεια πυρκαγιών σε ώρες, έκταση κατά τύπο πυρκαγιάς και συνόψισε τις μετρήσεις κατα χρόνο και μήνα της ημερομηνίας έναρξης".
Έτσι λοιπόν οι απαντήσεις στις παραπάνω ερωτήσεις (και περισσότερες) δίνοντε απο ένα πίνακα με μόλις 2832 εγγραφές...Και εδώ το ερώτημα είναι...Πώς να σας παρουσιάσω αυτές τις τρείς ποσότητες (Αριθμός Συμβάντων, Διάρκεια Συμβάντων και Έκταση Συμβάντος) σύν άλλη μια ποσότητα (τον χρόνο), με όσο το δυνατόν καλύτερο τρόπο;
Για τη παρουσίαση των δεδομένων ήμουν ανάμεσα στις online εφαρμογές Tableau Public και Many Eyes. Και οι δύο υπηρεσίες δουλεύουν με παρόμοιο τρόπο. Ο χρήστης "ανεβάζει" ένα απλό text αρχείο που περιέχει τις ποσότητες που θέλει να απεικονίσει και επιλέγει τον τρόπο απεικόνισης απο τους πολλούς διαθέσιμους. Και η απεικόνιση αλλά και τα δεδομένα παραμένουν ανοικτά και διαθέσιμα σε όλους.
Για τη συγκεκριμένη απεικόνηση, επέλεξα το Tableau Public, κυρίως επειδή δεν είχε κανένα πρόβλημα με τους Ελληνικούς χαρακτήρες, είναι βασισμένο σε Javascript (χαρά στο κουράγιο τους!) αλλά και επειδή μου άρεσε το αποτέλεσμα που παράγει οπτικά.
